GIÁO ÁN VIOLET : Bài 45: Axit axetic

I/-Mục tiêu:

1. Kiến thức: Biết được:

* Công thức phân tử, công thức cấu tạo, đặc điểm cấu tạo của axit axetic.

* Tính chất vật lý: Trạng thái, màu sắc, mùi vị, tính tan, khối lượng riêng, nhiệt độ sôi.

* Tính chất hóa học: Là một axit yếu, có tính chất chung của một axit.

* Tính chất hóa học: axit axetic tác dụng với ancol etylic tạo thành este.

* Khái niệm về este.

* Ứng dụng: Làm nguyên liệu trong công nghiệp, sản xuất giấm ăn.

* Phương pháp điều chế axit axetic bằng cách lên men ancol etylic.

2. Kĩ năng:

* Quan sát mô hình phân tử, thí nghiệm, mẫu vật, hình ảnh rút ra được nhận xét về đặc điểm cấu tạo phân tử và tính chất hóa học.

* Dự đoán, kiểm tra và kết luận được về tính chất hóa học của axit axetic là một axit yếu.

* Phân biệt axit axetic với ancol etylic và một chất lỏng khác.

* Tính khối lượng axit tham gia hoặc tạo thành trong phản ứng.

3. Thái độ: Giáo dục thái độ yêu thích môn học.

4. Năng lực: Sử dụng ngôn ngữ hóa học, nghiên cứu và thực hành hóa học, năng lực tính toán, năng lực giải quyết vấn đề thông qua môn hóa học, năng lực sáng tạo, năng lực tự học, năng lực tự quản lí, năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực vận dụng kiến thức hóa học vào cuộc sống.

II/- Chuẩn bị của giáo viên và học sinh:

1. Chuẩn bị của giáo viên:

* Mô hình rỗng phân tử axit axêtic

* Hóa chất: phenolphtalein, CuO, Zn, Na₂CO₃, quì tím, C₂H₅OH, CH₃COOH, NaOH, H₂SO₄ đặc, ống nhỏ giọt, nước cất

* Dụng cụ: Ống nghiệm, ống dẫn khí, cốc thủy tinh, đèn cồn

( tất cả đủ dùng cho các nhóm)

2. Chuẩn bị của học sinh: Xem trước kiến thức bài mới.

III/- Tổ chức các hoạt động học tập

1. Ổn định lớp.

2. Kiểm tra bài cũ:

a Thế nào là độ rượu ? Ghi công thức tính độ rượu.

b. Rượu etylic có bao nhiêu tính chất hóa học ? Kể ra và ghi PTHH rượu tác dụng vối Natri.

3. Thiết kế tiến trình dạy học:

3.1. Hoạt động khởi động:

- Mục tiêu: HS biết được các nội dung cơ bản của bài học cần đạt được, tạo tâm thế cho học sinh đi vào tìm hiểu bài mới.

- Phương thức: Dạy học nhóm, nêu và giải quyết vấn đề, phương pháp thuyết trình….

Đặt vấn đề: Giáo viên gọi hs lập lại tính chất hóa học của axit hóa vô cơ. Axit axetic là một axit hữu cơ, vậy nó có đặc điểm cấu tạo và tính chất có giống và khác như thế nào so với axit vô cơ. Để tìm hiểu vấn đề trên ta bước vào bài mới.

Khi ta nghiên cứu về thể màu mùi vị, tính tan, nhiệt độ sôi ....... là ta nghiên cứu tới tính chất gì? (gọi hs trả lời). Vậy CH₃COOH có tính chất vật lý gì, ta sang hoạt động 1.

3.2. Hoạt động hình thành kiến thức:

è Hoạt động 1: I/- Tính chất vật lý

Mục tiêu:

-Kiến thức: Biết được tính chất vật lý của axit axetic.

- Kĩ năng : quna sát, nhận biết.

Phương thức: Hợp tác nhóm nhỏ, thí nghiệm đối chứng, quan sát, giải thích, phát hiện và giải quyết vấn đề.

Hoạt động giáo viên

Hoạt động học sinh

Nội dung

* Phát mâm dụng cụ hóa chất cho các nhóm.

* Yêu cầu các nhóm quan sát lọ đựng axit axetic.

* Hướng dẫn hs tiến hành thí nghiệm .

“Dùng ống hút, hút vài giọt CH₃- COOH cho vào ống nghiệm, thêm từ từ nước cất vào, lắc nhẹ”.

* Yêu cầu các nhóm quan sát hiện tượng thí nghiệm rút ra kết luận theo các câu hỏi:

+ CH₃ – COOH trước khi thí nghiệm ở thể nào, màu gì?

+ Khi cho CH₃ – COOH vào nước cất lắc đều có hiện tượng gì?

+ CH₃ – COOH có mùi gì?

* Nhận xét, đánh giá sản phẩm.

* Kết luận về tính chất vật lý của CH₃COOH.

* Các nhóm nhận hóa chất và dụng cụ.

* Các nhóm quan sát lọ axit axetic.

* Các nhóm tiến hành thí nghiệm.

* Các nhóm quan sát hiện tượng thí nghiệm, rút ra kết luận, cử đại diện nhóm trả lời. Gợi ý sản phẩm:

à Thể lỏng, không màu.

à CH₃– COOH tan trong nước.

à Mùi chua.

* Lắng nghe và ghi nhớ.

CH₃ – COOH là chất lỏng không màu, không mùi, vị chua, tan vô hạn trong nước.

è Hoạt động 2: II/- Cấu tạo phân tử

Mục tiêu:

-Kiến thức: Biết được cấu tạo phân tử của axit axetic qua mô hình rỗng và đặc.

- Kĩ năng: Quan sát, nhận biết.

Phương thức: Phát hiện và giải quyết vấn đề, quan sát, giải thích.

Hoạt động giáo viên

Hoạt động học sinh

Nội dung

* Gọi hs lên bảng viết mạch cacbon và sắp xếp hóa trị trong mạch.

* Gọi một hs lên bảng gắn nguyên tử hyđrô và oxi vào mạch cacbon.

* Theo dõi, sữa chữa công thức cấu tạo cho đúng.

H O

H – C – C à CH₃- COOH

H O – H

* Gọi một hs dựa vào công thức cấu tạo lên lắp ráp mô hình rỗng CH₃ – COOH.

* Giáo viên ghi 2 công thức cấu của axitaxetic và rượu etylic lên bảng yêu cầu hs quan sát, so sánh để trả lời.

H O

H – C – C ;

H OH

H H

H – C – C– OH

H H

+ Qua 2 CTCT trên giống nhau chỗ nào và khác nhau chỗ nào?

+ Theo công thức cấu tạo của axit axetic nhóm – OH liên kết nhóm C = O tạo thành nhóm gì?

* Nhận xét, đánh giá sản phẩm và giải thích thêm: “Chính nhóm – COOH (axit hữu cơ) này làm cho phân tử có tính axít”.

* Một hs lên bảng viết mạch cacbon và hóa trị trong mạch cacbon.

* Một hs lên bảng gắn nguyên tử hyđrô và oxi vào mạch cacbon.

* Quan sát theo dõi.

* Một hs lắp mô hình rỗng CH₃ – COOH.

* Quan sát 2 CTCT của axit axetic và rượu etylic , trả lời

à Giống nhau: Có nhóm OH; Khác nhau : axit có nhóm – OH liên kết nhóm = CO; còn rượu nhóm – OH liên kết nhóm – CH₂

à - COOH

* Lắng nghe và ghi nhớ.

* Công thức cấu tạo:

H O

H – C – C

H OH

à CH₃-COOH

* Trong phân tử axit axetic có nhóm – OH liên kết với nhóm C = O tạo thành nhóm – COOH. Chính nhóm này làm cho phân tử có tính axit.

èHoạt động 3: III/- Tính chất hoá học

1/-Axit axetic có tính chất hóa học của một axit không?

Mục tiêu:

-Kiến thức: Nghiên cứu thí nghiệm để biết axit axetic có tính chất hoá học của một axit vô cơ.

- Kĩ năng: Quan sát, nhận biết.

Phương thức: Hợp tác nhóm nhỏ, Thí nghiệm đối chứng, quan sát, giải thích, phát hiện và giải quyết vấn đề.

Hoạt động giáo viên

Hoạt động học sinh

Nội dung

* Gọi hs nêu lại tính chất hóa học của axit vô cơ.

* Đặt câu hỏi gọi hs trả lời, hs khác theo dõi nhận xét bổ sung.

+ Dựa vào tính chất hóa học của axit vô cơ ta có thể dự đoán tính chất hóa học của axit axetic không ?

* Phát hóa chất và dụng cụ thí nghiệm cho các nhóm, yêu cầu các nhóm tiến hành thí nghiệm dựa vào tính chất hóa học của axit vô cơ.

“ Lần lượt cho dung dịch axit axetic vào trong các ống nghiệm có chứa quì tím, dung dịch NaOH CuO, Zn, Na₂CO₃”.

* Yêu cầu các nhóm quan sát hiện tượng thí nghiệm để rút ra từng nhận xét thí nghiệm, gọi đại diện nhóm trả lời, nhóm khác theo dõi nhận xét , bổ sung

(Trước khi trả lời câu hỏi, giáo viên thông báo thêm: “axit axetic là một axit hữu cơ yếu, nhưng có tính axit nhờ có nhóm COOH. CH₃COOH khác với axit vô cơ là gốc axit đứng trước và hyđrô đứng sau, hóa trị gốc axit dựa vào chỉ số nguyên tử hyđro”).

+ Khi cho dung dịch axit axetic tác dụng với dung dịch NaOH có hiện tượng gì xảy ra?

+ Sản phẩm tạo ra chất gì?

+ Hãy ghi PTHH

+ Khi cho axit axetic tác dụng với dung dịch Na₂CO₃ có hiện tượng gì xảy ra ?

+ Sản phẩm tạo ra chất gì?

+ Hãy ghi PTHH.

+ Khi cho quì tím vào dung dịch axit axetic có hiện tượng gì?

+ Khi cho axit tác dụng với kim loại Mg có hiện tượng gì? Viết PTHH.

* Nhận xét, đánh giá sản phẩm và thông báo thêm: “ CH₃ – COOH là một axit có oxi , nên vần íc cuối được thay bằng vần át, do đó nên gốc axit có tên gọi là axetat”.

* Một hs nêu lại tính chất hóa học của axit.

* Trả lời hs khác theo dõi nhận xét, bổ sung.

Gợi ý sản phẩm:

à Được.

à Các nhóm nhận hóa chất và dụng cụ tiến hành thí nghiệm.

* Các nhóm quan sát hiện tượng thí nghiệm để rút ra từng nhận xét , cử đại diện nhóm trả lời nhóm khác theo dõi nhận xét bổ sung

à NaOH tan dần trong dung dịch axit và sôi lên.

à Muối và nước.

CH₃COOH + NaOHà

CH₃COONa + H₂O

à Dung dịch trong ống nghiệm sôi lên có bọt khí bay ra.

à Muối, nước, CO₂

CH₃COOH + Na₂CO₃à

CH₃COONa + CO₂+ H₂O

à Quì tím hóa hồng.

à Sủi bọt à PTHH

* Lắng nghe và ghi nhớ.

- Axit axetic là một axit yếu và có tính chất của một axit vô cơ như sau:

* Làm đổi màu chất chỉ thị

* Tác dụng với kim loại giải phóng khí hyđrô

PT: 2CH₃COOH + Zn à

(CH₃COO)₂Zn + H₂

* Tác dụng với oxit bazơ : tạo thành muối và nước

PT: 2CH₃COOH +CuOà

(CH₃COO)₂Cu + H₂O

* Tác dụng với bazơ : tạo thành muối và nước

PT:CH₃COOH + NaOH à

CH₃COONa + H₂O + CO₂

* Tác dụng với muối : Tạo thành muối mới và giải phóng khí CO₂

PT: 2CH₃COOH + Na₂CO₃à

2CH₃COONa + CO₂+ H₂O

Hoạt động 4: 2/- Axit axetic có tác dụng với rượu etylic không ?

Mục tiêu:

-Kiến thức: Biết được các sản phẩm tạo thành của axit axetic tác dụng với rượu etylic.

- Kĩ năng: Quan sát, nhận biết.

Phương thức: Thí nghiệm biểu diễn, quan sát, giải thích, phát hiện và giải quyết vấn đề, hợp tác nhóm nhỏ.

* Tiến hành thí nghiệm biễu diễn cho rượu tác dụng với axit axetic theo hình 5.5/141 sgk.

* Yêu cầu các nhóm quan sát hiện tượng thí nghiệm, đặt câu hỏi gọi đại diện nhóm trả lời, nhóm khác theo dõi nhận xét bổ sung.

+ Khi cho dung dịch axit axetic, rượu etylic và H₂SO₄ đặc vào ống nghiệm , hãy cho biết chất nào làm xúc tác?

+ Khi đun ống nghiệm A có hiện tượng gì xảy ra?

+ Quan sát kỹ chất bay ra từ ống nghiệm A sang ống nghiệm B sẽ ngưng tụ trong cốc B là chất gì?

+ Hãy ngửi chất lỏng này có mùi gì? (cho hs ngửi)

+ Chế nước vào chất lỏng có hiện tượng gì?

* Theo dõi nhận xét từng ý và thông báo thêm: “Cho CH₃COOH tác dụng với rượu etylic tạo thành một chất lỏng có mùi thơm, không màu, không tan trong nước, nhẹ hơn nước. Chất lỏng có tên là este (etyl axetat). Vậy phản ứng giữa axit và rượu etylic gọi là phản ứng este hóa”.

* Thông báo tiếp: “Ta đã học bài rượu etylic tác dụng với axit axetic nhưng ta chưa ghi PTHH vì lý do chưa biết axit axetic. Hôm nay ta đã học axit axetic tác dụng với rượu etylic tạo ra este và nước, vậy hãy đem PTHH này vào rượu etylic. CH₃COOH tác dụng với rượu, ngược lại rượu tác dụng với dung dịch axit axetic. Vậy phản ứng giữa CH₃COOH và rượu là phản ứng thuận nghịch”.

+ Hãy ghi PTHH axit axetic tác dụng với ancol etylic.

Nhận xét, đánh giá sản phẩm.

* Theo dõi thí nghiệm biễu diễn của giáo viên.

* Quan sát hiện tượng thí nghiệm, cử đại diện nhóm trả lời, nhóm khác theo dõi nhận xét, bổ sung.

Gợi ý sản phẩm:

à H₂SO₄ làm xúc tác

à Có một chất từ ống A sang ống B.

à Chất lỏng.

à Mùi thơm.

à Chất lỏng không tan trong nước.

* Lắng nghe và ghi nhớ.

* Tiếp tục lắng nghe và ghi nhớ.

CH₃COOH + C₂H₅OH

CH₃COOC₂H₅ + H₂O

- Axit axetic tác dụng với rượu etylic tạo ra este và nước

CH₃COOH + C₂H₅OH

CH₃COOC₂H₅ + H₂O

Etylaxetat (este)

- Etylaxetat là chất lỏng có mùi thơm, ít tan trong nước dùng làm dung môi trong công nghiệp. Vậy phản ứng giữa axit axetic với rượu etylic tạo ra este và nước, gọi là phản ứng este hóa.

Hoạt động 5: IV/- Ứng dụng

Mục tiêu:

-Kiến thức: Biết được các sản phẩm được điều chế từ axit axetic.

- Kĩ năng: Quan sát, nhận biết.

Phương thức: Nêu và giải quyết vấn đề, quan sát.

* Treo sơ đồ ứng dụng axit axetic lên bảng cho hs quan sát, yêu cầu hs phát biểu thành lời ứng dụng của axit axetic.

* Thông báo thêm “Axit axetic dùng làm giấm ăn có nồng độ từ 2à 5 % và là dùng làm nguyên liệu trong công nghiệp”.

* Hs quan sát sơ đồ và phát biểu thành lời về ứng dụng của axit axetic.

* Lắng nghe và ghi nhớ.

- CH₃COOH dùng làm nguyên liệu trong công nghiệp như : Tơ nhân tạo, dược phẩm, phẩm nhuộm, chất dẽo, ………………..

- Ngoài ra giấm ăn là dung dịch axit axetic có nồng độ 2 à 5%.

Hoạt động 6: V/- Điều chế

Mục tiêu:

-Kiến thức: Biết được cách điều chế axit axetic.

- Kĩ năng: Quan sát, nhận biết.

Phương thức: Nêu và giải quyết vấn đề, quan sát, hỏi đáp.

* Yêu cầu hs tìm hiểu thông tin sgk để trả lời câu hỏi.

+ Có mấy phương pháp điều chế ra CH₃- COOH ?

+ Trong các nguyên liệu sau đây : C₄H₁₀ ; C₂H₂ ; C₂H₅OH ; C₆H₆ ; CCl₄ , những nguyên liệu dùng để điều chế ra CH₃ – COOH ?

+ Em hãy nêu cách sản xuất giấm ăn trong thực tế ?

* Ghi 2 PTHH lên bảng

2C₄H₁₀+5O₂4CH₃COOH + 2H₂O

CH₃-CH₂-OH + O₂ CH₃- COOH + H₂O

Nhận xét, đánh giá sản phẩm.

* HS tìm hiểu thông tin để trả lời. Gợi ý sản phẩm:

à Hai phương pháp.

à C₄H₁₀ ; C₂H₅OH

à Làm từ rượu, hoặc từ chuối....

* Quan sát, theo dõi.

- Có hai phương pháp điều chế ra CH₃ – COOH:

*Trong công nghiệp:Oxi hóa hyđrô cacbon (C₄H₁₀ )

2C₄H₁₀ + 5O₂

4CH₃ – COOH + 2H₂O

* Phương pháp lên men dung dịch C₂H₅OH loãng

CH₃-CH₂-OH + O₂

CH₃-COOH + H₂O

3.3. Hoạt động luyện tập:

- Mục tiêu:

+ Kiến thức: Luyện tập củng cố nội dung bài học.

+ Kĩ năng: Rèn kỹ năng quan sát nhận xét, tính toán..

-Phương thức: Làm bài tập, trả lời câu hỏi, hoạt động cá nhân.

Câu 1: Giấm ăn là dung dịch axit axetic có nồng độ

A. trên 10 %.

B. dưới 2 %.

C. từ 2% - 5%.

D. từ 5% - 10%.

Câu 2: Phản ứng giữa axit axetic với dung dịch bazơ thuộc loại

A. phản ứng oxi hóa - khử.

B. phản ứng hóa hợp.

C. phản ứng phân hủy.

D. phản ứng trung hòa.

Câu 3: Dãy chất tác dụng với axit axetic là

A. ZnO; Cu(OH)₂; Cu; CuSO₄ ; C₂H₅OH.

B. CuO; Ba(OH)₂; Zn ; Na₂CO₃ ; C₂H₅OH.

C. Ag; Cu(OH)₂; ZnO ; H₂SO₄; C₂H₅OH.

D. H₂SO₄; Cu(OH)₂; C₂H₅OH; C₆H₆; CaCO₃.

Câu 4: Trong công nghiệp một lượng lớn axit axetic được điều chế bằng cách

A. nhiệt phân metan sau đó làm lạnh nhanh.

B. lên men dung dịch rượu etylic.

C. oxi hóa etan có xúc tác và nhiệt độ thích hợp.

D. oxi hóa butan có xúc tác và nhiệt độ thích hợp.

Câu 5: Để phân biệt dung dịch axit axetic và rượu etylic ta dùng kim loại nào sau đây?

A. Na.

B. Zn.

C. K.

D. Cu.

GV nhận xét, đánh giá và cho điểm.

3.4. Hoạt động vận dụng:

- Mục tiêu:

+ Kiến thức: Vận dụng làm bài tập.

+ Kĩ năng: Rèn kỹ năng quan sát nhận xét, tính toán..

-Phương thức: Làm bài tập, trả lời câu hỏi, hoạt động cá nhân.

1. Để nhận biết các chất benzen, ancoletylic khan, axit axetic nguyên chất , người ta chỉ có thể dùng:

A. nước và quì tím ; B. Mùi của chúng ; C. H₂SO₄ đặc ; D. Kim loại magiê

2. Biết dung dịch axit axetic có tính axit yếu hơn dung dịch axit clohyđric nhưng mạnh hơn axit cacbonic, phản ứng nào sau đây khiông xảy ra phản ứng

A. CH₃COOH + NaCl à CH₃COONa + HCl

B. CH₃COOH + Na₂CO₃ à NaHCO₃ + CH₃COONa

C. HCl + Na₂CO₃ à NaHCO₃ + NaCl

D. CH₃COOH + NaHCO₃ à CH₃COONa + CO₂ + H₂O

3. Lấy 10 gam hổn hợp axit axetic và rượu etylic tác dụng với lượng vừa đủ CaCO₃ sinh ra 2,24lít CO₂ (đktc). Tính thành phần % theo khối lượng của axit axetic trong hổn hợp ban đầu.

* Đáp án:

PTHH: 2CH₃COOH + CaCO₃ à (CH₃COO)₂Ca + CO₂ + H₂O

2mol 1mol

0,2mol 0,1mol

Thành phần % theo khối lượng của axit axetic

GV nhận xét, đánh giá sản phẩm.

3.5. Hoạt động tìm tòi, mở rộng:

- Mục tiêu:

+ Kiến thức: Tìm tòi và mở rộng kiến thức, khái quát lại toàn bộ nội dung kiến thức đã học

+ Kĩ năng: Rèn kỹ năng quan sát nhận xét, tính toán..

-Phương thức: hoạt động cá nhân.

Vẽ sơ đồ tư duy khái quát lại nội dung bài học.

- Học kĩ bài. Xem tiếp Bài tiếp theo.

- Chuẩn bị bài mới:

+ Axit axetic tác dụng với rượu ancol etylic, sản phẩm tạo thành là gì?

+ Dùng chất nào để điều chế ra axit axetic?

- Làm bài tập 1,2, 3, 4, 5/ 145 sgk.

Web: giaoanviolet.com

GIÁO ÁN VIOLET

Trang

28/11/2023

Bài 45: Axit axetic

Không có nhận xét nào:

Đăng nhận xét

ĐỀ KIỂM TRA CUỐI KÌ II MÔN KHTN 7 CTST MỚI NHẤT